Profilaktyka czy rehabilitacja

Rola rehabilitacji ruchowej w leczeniu i profilaktyce stale wzrasta w starzejącym się społeczeństwie, prowadzącym siedzący tryb życia.

Coraz większym problemem są choroby układu ruchu, które rozwijają się już nie tylko u pacjentów w podeszłym wieku. Często się garbimy, przyjmujemy długo pozycję siedzącą – przy biurku lub w samochodzie, nie potrafimy prawidłowo podnosić i przenosić ciężarów (pochylanie się przy prostych kolanach). Są to jedynie nieliczne z nawyków, które w dłuższej perspektywie mogą doprowadzić do utrwalenia nieprawidłowej postawy ciała, albo do bolesnych stanów zapalnych i zwyrodnieniowych (np. łokcia tenisisty, przepukliny krążka międzykręgowego). W takich przypadkach po wymaganym leczeniu operacyjnym, albo w ramach leczenia zachowawczego wykorzystuje się fizjoterapię – połączenie kinezyterapii i fizykoterapii. Jakże bardziej korzystne dla pacjenta – i dla służby zdrowia – byłoby zapobieganie takim chorobom, niż ich leczenie. Rola profilaktyki chorób zwyrodnieniowych i innych związanych z układem ruchu jest wciąż słabo podkreślana. Kinezyterapia jako metoda zapobiegania chorobom wciąż jest w Polsce w powijakach.

Rehabilitacja ruchowa zwana także kinezyterapią oraz treningiem leczniczym pobudza przemiany w układzie kostno-stawowym i mięśniowym oraz przemiany metaboliczne optymalnie wykorzystując ruch. Rehabilitacja ruchowa jest zwykle częścią fizjoterapii – łączy leczenie za pomocą rozmaitych form ruchu z fizykoterapią oraz leczniczym masażem.

Rehabilitacja ruchowa wykorzystuje dwie istotne cechy układu nerwowego – jedną z nich jest plastyczność, drugą regeneracja. Obie właściwości są ze sobą powiązane w ten sposób, że zdolność do regeneracji (reaktywność) polega na odpowiednim reagowaniu na pobudzenie receptorów, zaś plastyczność polega na zdolności do zmian reaktywności oraz mikrostruktur w obrębie neuronów w efekcie kolejnych pobudzeń receptorów. Efekty kinezyterapii nie są uzależnione wyłącznie od systematyki i prawidłowości wykonywania ćwiczeń. Możliwość rehabilitacji jest w dużej mierze zależna od wieku, skłonności osobniczych, a także rewaskularyzacji i reinerwacji.

Podstawowym wyróżnikiem form kinezyterapii jest zakres oddziaływania ćwiczeń – na tej podstawie wyróżnia się kinezyterapię miejscową i uogólnioną. W ramach leczenia ruchem można wykorzystać nie tylko ćwiczenia bierne, czynne i czynno-bierne. Rehabilitant może uwzględnić w planie leczniczego treningu także ćwiczenia synergistyczne, w wodzie i ogólnokondycyjne. Mniej znane, ale również stosowane w ramach kinezyterapii, są metoda reedukcji nerwowo-mięśniowej oraz pionizacja i nauka chodzenia.

Terapeutyczne działanie kinezyterapii jest wykorzystywane główne w przypadku wszelkich form niepełnosprawności. Tytułem przykładu można wskazać na deformacje klatki piersiowej, skrzywienie kręgosłupa, albo zaburzenia proporcji długości kończyn. Rehabilitacja ma za zadanie pobudzić rozwój i zapobiec utracie tolerancji pacjenta wobec siebie. Brak ruchu może doprowadzić nawet do zaburzeń osobowości, a pierwszym krokiem do społecznego wycofania się i izolowania od innych jest obniżona samoocena odnosząca się do słabszych zdolności fizycznych.

Obecnie rehabilitacja medyczna nazywana jest fizjoterapią, bo wykorzystuje się w niej bodźce fizyczne, które wpływają na tkanki i narządy. Są to przede wszystkim odpowiednio dobrane ćwiczenia oraz czynniki fizyczne: ciepło, zimno, pole magnetyczne, fala dźwiękowa oraz oczywiście masaże i tzw. mobilizacje. Dzięki ich stosowaniu zmniejszamy szkodliwe dla organizmu stan zapalny, ograniczenia funkcji lub unieruchomienia. Ponadto możemy wpływać na procesy kompensacyjne, czyli powodować, że organizm potrafi zamienić lub wyrównywać sobie pewne ograniczenia wynikające z choroby. I tak np. brak wyprostu kolana powoduje odruchowe zgięcie stopy i chód na palcach z częściowym przeniesieniem ciężaru ciała na druga nogę.

Rehabilitacja w Toruniu: NAVITA Rehabilitacja Sp. z o.o., ul. Kosynierów Kościuszkowskich 13, 87 – 100 Toruń.

Fizjoterapię wykonuje się u osób, u których stwierdzono zaburzenia ruchowe upośledzające sprawność, np. przeciążenie stawu rzepkowo – udowego, naderwanie mięśni, funkcjonalne zaburzenia postawy. Ma ona na celu uniknięcie dalszych przeciążeń tkanek i ich zniszczenia, co mogłoby wiązać się np. z koniecznością zabiegu operacyjnego. W przypadku osób, u których zabieg jest nieodzowny rehabilitacja wpływa na szybki powrót do sprawności poprzez odbudowę funkcji zoperowanych tkanek.

Fizjoterapeuta w Pruszkowie: Centrum Medycyny i Rehabilitacji ARTKINEZIS, ul. Kwiatów Polnych 4, Pruszków (Pęcice 05-806), Mazowieckie Polska

Do najczęstszych wad postawy u dzieci zaliczamy:

-skoliozę

-plecy okrągłe

-plecy płaskie

-płaskostopie

-koślawość kolan i stóp

-nierówność kończyn dolnych

-zrotowana miednica

-wyboczenie tułowia

-zbyt mała lub duża lordoza

-nieprawidłowe napięcia mięśniowe (wzmożone napięcie jednej partii mięśni, osłabienie innej)

Wady postawy u dzieci mogą grozić poważnymi konsekwencjami w przyszłości, co może przeszkodzić w życiu zawodowym oraz spełnianiu swoich pasji i marzeń. Pacjenci z nieleczonymi wadami postawy częściej borykają się ze zmianami zwyrodnieniowymi i dolegliwościami bólowymi w wieku dorosłym. Lepiej zapobiegać niż leczyć już utrwalone deformacje.

Niepokojące pierwsze objawy:

-garbienie się

-wysunięte barki do przodu

-odstające i asymetrycznie ustawione łopatki

-nierówne wcięcia w talii

-skręcanie stóp i kolan do wewnątrz – ustawienie kolan w literkę X

-koślawienie stóp